litas hukuk ne demek?

Litvanya Hukuku

Litvanya hukuku, Litvanya Cumhuriyeti'nin hukuk sistemini ifade eder. Bu sistem, Kıta Avrupası hukuk geleneğine dayanır ve özellikle Alman hukukundan etkilenmiştir. Temel ilkeleri arasında hukuk devleti, insan hakları ve temel özgürlükler, kuvvetler ayrılığı ve yargı bağımsızlığı yer alır. Litvanya hukuku, yazılı anayasaya, kanunlara, yönetmeliklere ve uluslararası anlaşmalara dayanır.

Tarihsel Gelişim

Litvanya hukukunun tarihi, Litvanya Büyük Dükalığı dönemine kadar uzanır. Bu dönemde, Litvanya Statüsü (Litvanya Kanunnamesi) olarak bilinen bir dizi kanun, ülkenin hukuk sistemini şekillendirmiştir. Litvanya Statüsü, 16. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar geçerliliğini korumuştur. Daha sonra, Litvanya'nın Rus İmparatorluğu'nun bir parçası haline gelmesiyle birlikte, Rus hukuku etkili olmaya başlamıştır.

1918'de bağımsızlığını ilan ettikten sonra, Litvanya kendi hukuk sistemini oluşturmaya başlamıştır. Bu süreçte, Kıta Avrupası hukukunun temel ilkeleri benimsenmiş ve çeşitli kanunlar çıkarılmıştır. Ancak, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmesiyle birlikte, Litvanya hukuk sistemi Sovyet hukukuna tabi olmuştur.

1990'da bağımsızlığını yeniden kazandıktan sonra, Litvanya, demokratik bir hukuk devleti kurma yolunda önemli adımlar atmıştır. Bu süreçte, eski Sovyet hukukunun kalıntıları temizlenmiş ve Avrupa Birliği (AB) hukuku ile uyumlu bir hukuk sistemi oluşturulmuştur.

Hukukun Kaynakları

Litvanya hukukunun temel kaynakları şunlardır:

  • Anayasa: Litvanya Anayasası, ülkenin en üstün hukuk normudur ve tüm diğer kanunların ve düzenlemelerin anayasaya uygun olması gerekmektedir.
  • Kanunlar: Litvanya Parlamentosu (Seimas) tarafından çıkarılan kanunlar, hukukun önemli bir kaynağını oluşturur.
  • Yönetmelikler: Hükümet ve diğer kamu kurumları tarafından çıkarılan yönetmelikler, kanunların uygulanmasını sağlamak amacıyla düzenlemeler içerir.
  • Uluslararası Anlaşmalar: Litvanya'nın taraf olduğu uluslararası anlaşmalar, iç hukukla aynı etkiye sahiptir.
  • Avrupa Birliği Hukuku: Litvanya'nın AB üyesi olması nedeniyle, AB hukuku da Litvanya hukuk sisteminin bir parçasını oluşturur. AB tüzükleri ve direktifleri, Litvanya hukukunda doğrudan etkili olabilir veya ulusal hukuka aktarılması gerekebilir.
  • İçtihat: Yüksek Mahkeme'nin (Aukščiausiasis Teismas) kararları, emsal teşkil edebilir ve alt mahkemeler için yol gösterici olabilir.

Hukuk Dalları

Litvanya hukuku, çeşitli hukuk dallarına ayrılmıştır. Başlıca hukuk dalları şunlardır:

  • Anayasa Hukuku: Devletin temel organlarını, yetkilerini ve işleyişini düzenler. Ayrıca, temel hak ve özgürlükleri de güvence altına alır.
  • İdare Hukuku: Devletin idari faaliyetlerini, kamu hizmetlerini ve idari kurumların yetkilerini düzenler.
  • Ceza Hukuku: Suçları ve suçlara uygulanan cezaları düzenler.
  • Medeni Hukuk: Kişiler arasındaki ilişkileri, mülkiyet haklarını, sözleşmeleri, aile hukukunu ve miras hukukunu düzenler.
  • Ticaret Hukuku: Ticari faaliyetleri, şirketleri, ticari senetleri ve iflas hukukunu düzenler.
  • İş Hukuku: İşçi ve işveren arasındaki ilişkileri, çalışma koşullarını, sendikaları ve toplu iş sözleşmelerini düzenler.
  • Uluslararası Hukuk: Devletler arasındaki ilişkileri, uluslararası örgütleri ve uluslararası anlaşmaları düzenler.

Yargı Sistemi

Litvanya yargı sistemi, üç dereceli bir yapıya sahiptir:

  1. İlk Derece Mahkemeleri: İlçe mahkemeleri ve bölgesel mahkemeler, ilk derece mahkemeleridir.
  2. Temyiz Mahkemeleri: Bölgesel mahkemelerin kararlarına karşı temyiz başvuruları, temyiz mahkemelerinde görülür.
  3. Yüksek Mahkeme (Aukščiausiasis Teismas): Yüksek Mahkeme, ülkenin en yüksek yargı organıdır ve temyiz mahkemelerinin kararlarına karşı yapılan temyiz başvurularını inceler. Ayrıca, hukuk sisteminin yeknesaklığını sağlamakla da görevlidir.

Anayasa Mahkemesi (Konstitucinis Teismas), kanunların ve diğer düzenlemelerin anayasaya uygunluğunu denetler.

Avrupa Birliği ve Litvanya Hukuku

Litvanya'nın 2004 yılında Avrupa Birliği'ne katılması, Litvanya hukuk sistemi üzerinde önemli bir etki yaratmıştır. AB hukuku, Litvanya hukuk sisteminin bir parçası haline gelmiş ve birçok alanda ulusal hukukun yerini almıştır. Litvanya, AB hukukuna uyum sağlamak amacıyla çeşitli kanunlar çıkarmış ve mevcut kanunlarını AB hukukuna uygun hale getirmiştir.

Sonuç

Litvanya hukuku, Kıta Avrupası hukuk geleneğine dayanan, modern ve dinamik bir hukuk sistemidir. Hukuk devleti ilkesine bağlılığı, insan haklarına saygısı ve Avrupa Birliği hukuku ile uyumu, Litvanya hukukunu çağdaş bir hukuk sistemi haline getirmiştir.

Kendi sorunu sor